s.gunes@firatymm.com

ÜLKEMİZDE İSTİHDAM ve TEŞVİK

İstihdam kısaca ‘bir ülkedeki mevcut iş gücünün ekonomik faaliyetler içerisinde sürekli biçimde çalıştırılması’ olarak tanımlanabilir. Eğer bir ekonomide çalışma gücü bulunan bütün bireylerin işi var ise buna ‘tam istihdam’ bir kısım bireyin işi var ise buna da ‘kısmı istihdam’ deniliyor. Gelişmekte olan ülkeler de kısmi istihdam söz konusu. Ülkemizde gelişmekte olan ülkeler arasında olduğundan ülkemizde de kısmi istihdam vardır.

Son yıllarda özelleştirmeye hız verilmesi, devletin üretimi özel sektöre devretmesi istihdamı olumlu yönde etkilemektedir. Ancak ülkemizdeki gerek sosyal güvenlik primlerinin yüksek olması gerekse vergi oranlarının yüksek olması insanları kayıt dışı işlemlere teşvik etmektedir. Buna bağlı olarak kayıt dışı istihdamı oluşturan birey; başta sağlık sigortası olmak üzere, iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası, yaşlılık sigortası, vb. gibi önemli sigorta kollarından yararlanamamaktadır. Dolayısıyla insanların en doğal hakkı olan sosyal güvenliğimizin olanaklarından faydalanamıyoruz.

Sosyal Güvenlik Reformu ile  kayıt dışı istihdam engellenmeye amaçlanmış ve bu reform ile birlikte uygulanan bir kaç teşvik den bahsedelim,

4447 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinin birinci fıkrasında 5838 sayılı Kanunla yapılan bu değişiklik sonucunda, anılan maddede öngörülen işveren hissesi sigorta prim teşvikinden yararlanılabilmesine ilişkin, kapsama giren sigortalıların;

- İşe giriş tarihi itibariyle; erkek ise 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük, kadın ise 18 yaşından büyük olması,

- 2008/Ocak ila 2008/Haziran aylarına veya 2008/Aralık ve 2009/Ocak aylarına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması, ayrıca bu maddede teşviki uygulayanların yanlış yorumladıkları “Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması” şeklindeki cümleden kendi işyerlerinde ki aylık prim hizmet belgesini anlaması ve o şekilde uygulaması, buradaki anlam şudur; işe alınan personelin internet aracılığı ile  (http://app.sgk.gov.tr/SigortaliHizmet/jsp/tcGir.jsp) herhangi bir işyerinde yukarıda belirtilen dönemlerde kaydının bulunup bulunmadığını site aracılığı ile belirlemek teşvik den faydalanmanın ikinci maddesini oluşturmaktadır.  

-1/7/2008 ila 30/6/2010 tarihleri arasında işe alınmış olması,

- Fiilen çalışması, şeklinde

Bu teşvik de dikkat edilmesi gereken diğer başlıca hususlar kısaca;

*Bu teşvik den faydalanan personelin ücretsiz izni, senelik izni gibi özel durumlarda o süre zarfında teşvik den faydalandırılmaması,

* Birinci yıl için yüzde yüzü, İkinci yıl için yüzde sekseni, Üçüncü yıl için yüzde altmışı, Dördüncü yıl için yüzde kırkı, Beşinci yıl için yüzde yirmisi, oranında işveren priminden indirim sağlaması hususu,

* Teşvikin Asgari ücret üzerinden hesaplanması v.b.,

Bu kanunda ilk defa bir işyerinde işe giren kişilerin işveren primlerinin bir kısmı işsizlik sigortasından karşılanmaktadır.

 Diğer teşviklerden bir tanesi de 5510 sayılı kanun ile sigortalılar için de  önemli sayılabilecek bir adım atılmış ve SGK primlerinde indirime gidilmiştir. Kanunda 4/a’lıların (sigortalıların)  işveren primlerinde, geçmiş döneme ait borcu bulunmayan işverenlerin primlerinde  %5’lik bir indirim yapılmıştır. Söz konusu indirimle yürürlükte olan asgari ücretten hesaplarsak sgk priminde (729X0,05) 36,45 TL indirim yapılmıştır.

Bu şekilde ülkemizde gerek yatırım teşviki gerek yeni işsiz kalan ve işsizlik sigortasından faydalananlar için bir çok teşvik uygulanmaktadır. 

Bu sayede Sosyal Güvenlik Reformu ile kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik adımlar  atılmıştır. Umarız uygulamalar faydalı olur istihdama katkı sağlanır, tüm bireyler sosyal güvenlik sistemine dahil olur…