29 Mart 2024 Cuma
 
 
Site İçi Arama  
 
 Mail List  
Gelişme ve gücellemelerden haberdar olmak istiyorsanız Mail Listimize Katılın!..
Katıl Çıkart

ŞANLIURFA’DA İSOT KÜLTÜRÜ

Hüseyin BOZKURT
Urfalı için sabah kahvaltısında közlenmiş biber her şeyden önce gelir. Fakir ve zenginin baş yiyeceğidir. Hiçbir şey yoksa birkaç biber fırına gönderilip közlenir ve dürüm yapılarak yenir. Öğlen ve akşamları patlıcan söğülmesinin ayrılmaz parçasıdır.

Hüseyin BOZKURT
Yeminli Mali Müşavir

huseyinbozkurt@firatymm.com


                ŞANLIURFA’DA İSOT KÜLTÜRÜ

 

               Türk mutfağının tamamına yakın kısmında yerini almış olan biber, yaş olarak tüketildiği gibi kurutularak ta tüketilmektedir. Yaş biberi; dolma, turşu, kızartma, közleme, yemeklerin ve salataların içine doğranarak veya biber salçası yapılarak tüketilir. Bunun yanında kurutarak da; dolmalık, kuruluk, haşlamalık, kurutulup dövülerek toz ve pul biber olarak ta tüketilmektedir.

             Ülkemizde biberin en yaygın tüketimi Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgesi olmasına rağmen, Güneydoğu Anadolu bölgesi için ayrı bir öneme sahiptir.  Bölgemizde en çok biber tüketilen il ise Şanlıurfa’dır. Urfa kadar olmasa da, Gaziantep’te de son yıllarda biber tüketimi fazlalaşmıştır. İllere göre de tüketilen biberlerin cinsleri farklıdır. Örneğin Antep’te en çok Bursa, Hatay yöresinden gelen tatlı salçalık biber tüketilirken, Urfa da kendi topraklarında yetişen acı kırmızı biber kullanılır. Antep’te yaz aylarında yerli toparlak yeşil “Antep Biberi” sofraların ve kebapların vazgeçilmez parçasıdır. Acılı mevsimlik biber dolması ise bir harikadır. Yine bölgemizde Birecik ve Kilis biberi de çok lezzetlidir. Hele Birecik biberi alışanlar için vazgeçilmez bir lezzete sahiptir. Gaziantep de ikamet edip de biberini Birecik’ten getirten çok aile ve restaurant vardır. İslahiye ilçesi ise sanayileşmiş biber üretiminde söz sahibidir.

          Ama Urfa biberi deyince durmak gerek. Urfa’da biber denilmez zaten. Biberin adı “İsot” tur. Mahalli bir terim olan isot, ıssı ve Od kelimelerinden değişime uğrayarak “İsot” adını almıştır. Od, yakıcı, ısı veren, ateş anlamındadır. TDK sözlüğünde isot halk ağzında bibere verilen isim olup, “kırmızı, acı biber” olarak geçmektedir.

         Urfa’da yılın her ayında biber tüketimi fazladır. Türkiye’de siyaha yakın koyu kırmızı renkteki pul biberi sadece Urfa’da yapılır. Çiğköftenin, soğanlı lahmacunun, çorbaların ve sulu yemek ve salataların vazgeçilmez parçası ve nefasetidir.  Urfa isotu acıdır ama yakmaz, rahatsız etmez. Güzel bir acıdır. Urfalı için sabah kahvaltısında közlenmiş biber her şeyden önce gelir. Zenginin de fakirinde baş yiyeceğidir. Evde hiçbir şey yok ise birkaç biber fırına gönderilip ateşte közlenir ve dürüm yapılarak yenir. Öğlen ve akşamları patlıcan söğürmesinin, patlıcanlı tepsi kebabının, dolmanın yanında mutlaka vardır. Tepside biber dolması ise öğlen ağır misafirlere yapılır. Kebapçı ve ciğercilerde;bir dürüm yada porsiyonunla birkaç közlenmiş biber verilir.

       
       
Urfa’da her yıl  Eylülde bir seferberlik başlar. Her evin damında, meydan ve sokak aralarında, balkonlarında, pide fırınlarında şiş ve tepsilerde nar gibi kırmızı biberleri görmek mümkün. Günlük taze tüketildiği gibi kadar, Eylül-Ekim aylarında hemen her evde yüzlerce kilo kırmızı biber (isot) alınıp, biber salçası ve kışlık kırmızı pul biber yapılır. Urfa’da biber salçasının adı “isot leççeri” dir. Her aile ortalama 15-20 kilo pul biber, bir o kadar biber salçası yapar. Bir kğ pul biber yaklaşık 13 kğ, bir kğ salça ise yaklaşık 9 kğ yaş kırmızı biberden yapılır. Biber alındığı gün, komşu ve akrabaların da katılımıyla, bin bir zahmetle güle oynaya, şölen havası içinde biberler köklerinden ayıklanıp yıkanır, kurutulacaklar dilinip serilir. Salçalıklarsa makine ile çekilerek kaplarda kadar kurumaya bırakılır.

         Pul biber olacaklar, tam kurumadan, bir iki gün kapatılarak siyaha yakın bir renk alması sağlanır. Sonra tam kurutularak, dövülür yada çekilerek pul haline getirilir. Çok az zeytinyağı ve tuz ilave edilerek saklanır. Yapılır yapılmasına da; her kadın ve evin biberi farklı kalitede olur. Renk, parlaklık, lezzet açısından sohbet konuları olur. Ayrıca biberin en iyisinin yetiştiği köylerde bilinir. O biberler lezzetli olur diye özellikle seçilir. Zengin fakir demeden her evin en az 600-700 TL biber gideri vardır. İsottan pul biber ve leççer yapmak, bir Urfalı için kültürdür, prestijdir, şölendir, olmazsa olmazdır. Parasız olunur ama isotsuz ev olmaz. İsotsuz çiğköfte de olmaz. Urfa’da isota ilgi öyle büyük ki; çevre iller bile Urfalılara isotçu (biber seven) demekten kendilerini alamazlar.
                       

         Bu mevsimde pul biber ve isot leççerini el altından, dostlar aracılığıyla bulmak mümkün. Profesyonel pazarlaması yok gibidir. Yöreye, bu enfes lezzet ve kültürü tanımak için seyahat etmenin tam zamanı. Kışlık dolmalık, kuruluk, salça, pul biber ve şıra ürünlerini bu mevsimde bulabilirsiniz. 15.09.2010

 

 

Bu Haber 210539 Defa Okunmuştur...
Bu Yazı İçin Yapılan Yorumlar
bence bu biber kültürünü istanbul gibi büyük illerimize de alıştırmak lazım, kim bilir ne ünlü şarkıcı ve türkücü çıkar....:)
BU YAZIYI OKUYANLARIN ,ÖZELLİKLE BENİM GİBİ KM LERCE UZAKTA OLANLARIN YAPACAGI TEK BİR ŞEY VAR.KALKIP ORAYA GELMEK GÖRMEK VE TATMAK.BU KADAR İÇTEN ANLATILIRSA İNSANIN ÖZENMEMESİ ELDE BİLE DEĞİL... Saygılarımla...
TÜM YORUMLAR
Topam 2 Yorum Yapılmıştır...

 

 

BU YAZARA AİT DİĞER YAZILAR
Şirket yöneticilerine maaş
YENİ TTK'da CEZALAR
Poğaça, Kdv Oranları Ve Vergi Bilinci
DEĞER VERMEK
GÜLMEK
5N 1K
PERDE PİLAVI
ŞİRKETLERDE ARŞİV ve DOSYALAMA
''ÖZLEMEK''
Yönetimde muhasebenin önemi
Eğitim mi Asalet mi?
GİTMEK
KAPI
AFFETMEK
CARİ HESAP
TOPLARA DİKKAT !...
DOSTLUK
KEŞKE
Aile şirketlerinde sorunlara çözümler
NEDEN ANONİM ŞİRKET?
Tel : 0 342 220 49 00 ( 3 hat ) Fax : 0 342 220 50 71
Degirmiçem Mahallesi 14 Nolu Sokak No : 8 Kat : 4 / 12 27090 GAZIANTEP e-mail : info@firatymm.com
 
Bu Site Cemrenet İnternet Hizmetleri Tarafından Yapılmıştir.