Hüseyin BOZKURT

Yeminli Mali Müşavir

huseyinbozkurt@firatymm.com

                                YENİ TTK’da CEZALAR

               Bilindiği üzere; yeni TTK, 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek. Yürürlüğe girer girmez bazı değişikliklerin yapılması ve bunlara uyulması gerekecek. Aslında çıkan  tüm yasalarda; konulan önemli hükümlere uyulmaması halinde, uymayanlara cezalar öngörür. Sadece TTK’da değil tüm yasalarda ceza hükümleri vardır.

Köklü değişiklikler getiren TTK’nın da öngördüğü bazı para ve hapis cezaları var. Ticaret yapayım derken cezalı durumlara düşmemeniz için bunları gözler önüne serecek ve önemli gördüklerimizi sizinle paylaşacağız. Yeni TTK; işletmelerimize bazı sorumluluklar getirecektir . Bu sorumluluklara uyulmaması halinde ise aşağıda belirteceğimiz cezalar uygulanacaktır.

           1- Defterlerin açılış  ve kapanış tasdikini yaptırmayanlar

               TTK’nun  64’üncü maddesinin üçüncü fıkrasına göre; her tacir, ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerini notere yaptırması zorunlu olup, bu zorunluluğa uymayanların, kanun 562 nci maddesi uyarınca  iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bu defterler şunlardır:Yevmiye Defteri, Defteri Kebir, Envanter defteri, Genel Kurul Karar Defteri, Yönetim Kurulu Karar defteri.

           2- TTK’ya göre defter tutmayanlar

               TTK’nun 64 üncü maddesine göre her tacir; ticari defterlerini Türkiye Muhasebe standartlarına uygun olarak tutmak ve İşletmenin ticari işlemlerini ve mal varlığını gerçekçi bir şekilde ticari defterlere yansıtmak zorundadır. Ayrıca tacir defterlerini üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutmalıdır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen tacirler; iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaktır.

           3- Belgelerin Kopyasını Saklamayanlar

               TTK’nun 64’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre; her tacir, işletmesi ile ilgili olarak gönderilmiş olan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikro fiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekilde bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamak zorundadır. Kanunun 562 nci maddesine göre; bu belgelerin yetkili mercilerce istenmesi halinde ibraz etmeyenler, iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılacaktır.   

         4-  Gerçeğe aykırı envanter çıkaranlar:

               TTK’nun 66’üncü maddesine göre;her tacir yıl sonunda ticari işletmesinin envanterini çıkarmak ve çıkardığı envanterin gerçeği yansıtması gerektiği belirtilmiştir. Kanunun 562 nci maddesine göre gerçeği yansıtmayan envanter çıkaranlara iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezası kesilecektir.

            5-Saklanacak  Belgeleri İbraz Etmeyenler:
               TTK’nun 86’ıncı maddesine göre; saklanması zorunlu olan belgeleri sadece dijital ortamda ibraz edebilen kimse, giderleri kendisine ait olmak üzere o belgelerin okunabilmesi için gerekli olan yardımcı araçları kullanıma hazır bulundurmalı; icap ettiği takdirde belgeleri, giderleri kendisine ait olmak üzere bastırarak ve yardımcı araçlara ihtiyaç duyulmadan okunabilen kopyalarını sunabilmelidir.” Bu yükümlülüğe uygun olarak saklanması zorunlu belgelerini ibraz etmeyenler iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları 562. maddesinde yer almaktadır.

                6- Defterlerini usulüne uygun tutmayanlar:

                    TTK’nun 65’üncü maddesine göre; her tacir ticari defterlerini ve gerekli diğer kayıtları Türkçe tutmak zorundadır. Kayıtlarda kısaltma, rakam, harf ve sembol kullanıldığı takdirde bunların anlamları açıkça belirtilmesi, defterlerin yazımları ve diğer gerekli kayıtların, eksiksiz, doğru zamanında ve düzenli olarak tutması, yazılı kayıtlarda yanlışlık varsa tek çizgi ile çizmesi, dijital kayıtla ilgili değiştirmelerde, kayıt sırasında mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeler yapmaması, defterler elektronik defter ortamında tutulacaksa; tutulan defterler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olması, ayrıca defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutulması durumunda, bilgilerin saklanma süresinde bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasını temin etmesi gerekmektedir. Belirtilen yükümlülüklere aykırı davranan tacirler kanunun 562 nci maddesine göre iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılması gerekir.

                   7-Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) uymayanlar:

                       TTK’nun 64 ila 88’inci maddeleri hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler; ticari defterlerini tutarken, münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara aynen uymak ve bunları uygulamak zorundadırlar. Bu kurala uymayan tacirler ; TTK’nun 562 maddesinin 2 nci bendine  göre; yüz günden üç yüz güne kadar adli para cezası ile karşılaşacaktır.
                          

                 8-  Ortağı olduğu şirketten borç para alanlar:

 
                       TTK’nun 358’inci maddesine göre; İştirak taahhüdünden doğan borçlar hariç olmak üzere; şirket ortakları şirkete borçlanamaz. Buna uymayıp borçlanırlarsa, TTK’nun 562/5-d maddesine istinaden üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.              

                9- Mali tabloları ve genel kurul belgelerini ilan ettirmeyenler:

                      TTK’nun 524 üncü maddesi uyarınca ; anonim şirketler ve şirket topluluklarının finansal tablolarını düzenlemekle yükümlü yönetim kurulları; bilanço gününden itibaren altı ay içinde; Bilanço, gelirtablosu ve diğer finansal tablolarını, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, kar dağıtımına ilişkin genel kurul kararını, denetçinin 403’üncü madde geregince verdiği görüşü ve genel kurulun buna ilişkin kararını, Türkiye Sicili Gazetesinde ilan ettirmeyen ve şirketin internet sitesine koymayan yönetim kurulu başkan ve üyeleri; TTK’nun 562/6 maddesine göre; iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

                10- Yasaya uygun internet sitesi açmayan sermaye şirketleri:

                      TTK’nun  1524 üncü maddesinde sermaye şirketlerinin (Anonim Şirket, Limited şirket ve Eshamlı Kom.Şti) internet sitesi açma ve bazı bilgilerini WEB sayfasında yayınlatma zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunluluk  01 Temmuz 2013 tarihinden itibaren başlamaktadır. Bu tarihten itibaren üç ay içinde internet sitesi kurma zorunluluğunu yerine getirmeyenlere, TTK’nun 562/12’inci maddesine göre üç aya kadar hapis ve yüz güne kadar adli para cezası uygulanacaktır. Sitesini zamanında yaptırmakla birlikte bilgilerini süresinde yayınlatmayanlar, Kanunun 562-6 ncı maddesine  göre iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasına muhatap kalırlar.
                11- TTK’ya göre Denetlemeye yetkili olanlara defter ve belge sunmamak:

                      Yeni TTK hükümlerine göre tutulmakla ve muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler, Kanunun 562/4’üncü maddesine göre; fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.

                12-Anonim şirket kuruluşlarında yanlış beyanda bulunanlar:

                     TTK’nun 349 uncu maddesine göre şirket kuruluşlarında kurucuların kuruluş işlemleri ile ilgiliyanıltıcı ve yanlış beyanda bulunmaları 562 maddenin 5/a bendi uyarınca üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasına çarptırılırlar.

                13- Şirket yöneticisi kendisinin ve yakınlarının şirketleriyle ilgili işlemleri

                TTK’nun 393 ve 395 maddeleri uyarınca yönetim kurulu üyesi oldukları şirketlerden kendileri, 3. dereceye kadar (dahil) kan ve sıhri akrabaları ile bu akrabalarının şirketlerinden borçlanamaz, teminat,kefalet ve borç altına giremezler. Buna aykırı hareket edenler yasanın 562/5-d bendi uyarınca üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasına çarptırılırlar.

              14- Şirket kuruluş, sermaye artış, azalış, birleşme, devir, bölünme vb.     

                      işlemler sırasında gerçeğe aykırı belge düzenleyen ve davrananlar:

                     TTK’nun 549 uncu maddesi uyarınca şirket kuruluşu, sermaye artışı, azaltılması, devir,bölünme, şirket birleşme, hisse senedi çıkarma vb. işlemlerinde gerçeğe aykırı beyanda bulunan, belge düzenleyen ve işlem yapanlar kanunun 562 mad. 8 inci bendi uyarınca bir yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.

                        Bu cezaların ayrıntıları yasa hükümleri ve çıkarılacak mevzuatlarla daha da netlik kazanacaktır. Bunlardan başka ceza hükümleri de olabilir. Biz yasayı en belirgin ve en geniş kitleleri ilgilendiren kısımlarını seçerek yazmaya çalıştık. Amacımız, yeni TTK’ nun ruhunu ve ciddiyetini sizlere sunmak ve şirket sahip ve yöneticilerinin daha dikkatli olmalarını ve ileride sıkıntıya girmemeleri konusunda uyarıda bulunmaktır.