Hüseyin BOZKURT
Yeminli Mali Müşavir
huseyinbozkurt@firatymm.com

                                              VERGİLERMİZ             

                 Bu gün sizlere; vatandaş, tüketici ve firmalar olarak ne tür vergiler ödüyoruz, vergi en çok ne üzerinden alınıyor, vergilerin bütçe içindeki payı nedir gibi sorulara yanıt olacak birkaç istatistiki bilgiler vereceğim. Bilgilerin tamamı Gelir İdaresinin WEB sayfasından alınmış olup, tamamı 2011 yılı verileridir. Ve rakamların tamamı milyar bazında ve küsuratları dikkate alınmadan yer almıştır. Sizleri rakam kalabalığına boğmadan ve daha az yer kaplaması ve daha iyi anlaşılması için kısaltılmıştır Amacım sizleri bilgilendirmek.

                 2011 yılı toplam bütçe geliri 317,7 milyar olup, bunun 284,4 milyarı vergi gelirlerinden oluşmuştur. Devletin bütçe gelir kaynaklarının yaklaşık % 89,5 ‘u vergilerden oluşmaktadır. Öyle ise vergi önemli bir şey ülkemiz için.

                284,4 milyar vergi gelirlerinin 59,8 milyarı (%21) gerçek şahıslardan alınan gelir vergisi, 29,2 milyarı (%10,3) şirketlerden alınan kurumlar vergisi ve 95,5 milyarı (%33,6) KDV’den oluşmuştur. Bu tahsil edilen rakamlardır. Öte yandan Tahakkuk bazında 67,5 milyar ÖTV ve geri kalan kısmı ise harçlar, damga vergisi, gümrük vergisi, özel iletişim vergisi, MTV, BSMV,Veraset intikal gibi vergilerden oluşmaktadır. Ana vergi kalemleri oran ve tutar olarak KDV birinci sırada. Sonra ÖTV ve Gelir vergisi gelmektedir.

               Vergi, Anayasamızın 73 üncü maddesine göre; vatandaşlardan mali güçleri ile orantılı olmak kaydıyla karşılıksız alınan bir paradır. Mali gücün kriteri başta kazançtır. Ancak, bazen harcama, hizmet ve varlık üzerinden de vergi alınmaktadır. Ama esas olan kazançtan alınmasıdır. Ülkemizde gelir ve kurumlar vergisi kazançtan alınan bir vergidir. Ve vergiler içinde toplam oranı (%21+%10,3) %31,3 civarındadır. Geri kalan vergiler ise harcama, servet ve muamele üzerinden alınan vergilerdir. Tek başına KDV’nin oranı%33,6 dır. Ayrıca yaklaşık %22-23 gibi de ÖTV de bir tüketim vergisidir. Yani vergi gelirlerimizin %55 inden fazlası tüketimden alınmaktadır.

               Halbuki kazanç vergisi daha fazla olması gerekir. Çünkü şahıslar kazandıkları paranın bir kısmını harcar, bir kısmını tasarruf eder. Dolaysıyla her zaman kazanılan para harcanana göre fazladır. Gelir Vergisi oranı %20-%35 oran aralığında, kurumlar vergisi %20 olarak düşünüldüğünde ülkemizde kazancın doğru bir şekilde vergilendirilmediği görülecektir. Basit bir örnek vermek gerekirse;

               100 TL kazancı olan kişi % 20 den vergi öderse 80 TL sı kalır. Kalan 80 TL yı da tamamını harcarsa ve ikinci bir vergi daha ödese bile %20 den (80x%20) 16.-TL yapar. Şimdi bunu ülke geneline uygularsak;

              Ülkemizde toplam kazançlar 100 olduğu farz edilirse yaklaşık %31,3 kazanç vergisi ödendiğine(yukarıda hesaplanmıştı) göre; 100-31,3=68,7 TL harcanacak para kalır. Yine ülkemizde %55 ler civarında KDV ve ÖTV toplandığına göre; kalan gelir 68,7 TL üzerinden yaklaşık 55  TL tüketim vergisi topluyoruz demektir. Elbette durum böyle değil. Aslında ülkemizde vergisi alınamayan kazançlar var. Dolaysıyla harcanan para daha fazla. Bunun dışında vergi kazançtan toplanamadığı için daha kolay alınabilen tüketim vergilerine yükleme yapmışız. Onun için bir araç alırken modeline göre mal bedelinin 1,5 - 2 katı da ÖTV, KDV ödüyoruz. Siğara alırken bedelinin 3 katı vergi ödüyoruz. Akaryakıt alırken yaklaşık bedelin 2,5 katı vergi ödüyoruz. İçki de öyle, cep telefonunda öyle. 

             Kazanıp harcıyorsa böyle alalım diyebiliriz ama bu adil değil. Çok kazanan bir kişi ile asgari ücretli bir sigarayı tüketiyorsa aynı oranda vergi vermiş oluyor. Zaruri ihtiyaç haline gelen bir mütevazı otomobil alan memur da aynı vergiyi ödüyor, çok para kazanan kişi de. Akaryakıtta da durum aynı. Ayrıca tuhaf değil mi, kredi ile araba alıyorsunuz arabanın 2 katına kadar kdv ve tüketim vergisi ödüyorsunuz. Esas sıkıntı kazancından gerçek vergisini tam ödeyenler de tüketim sırasında çok büyük haksızlık olmakta. 

              Acilen gerçek kazanç sistemi üzerinden gelir vergisi alınmasının sağlanması ile bu haksızlık giderilebilir. Tüketim vergileri azaltılır. Adaletsizlikte ortadan kalkar.Tüketicisiyle, iş çevresi ile tüm toplumun bu adaleti sağlamada sorumluluğu olduğunu düşünüyorum.