Hüseyin BOZKURT

Yeminli Mali Müşavir

huseyinbozkurt@firatymm.com 

                   GELİR VERGİSİ KANUNU DEĞİŞİYOR

               Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ile mücadele ve dolaysız vergilerin  (kazanç vergilerinin) vergi gelirleri içindeki payını arttırmak için gelir vergisi kanununda büyük değişiklikler yapmak için çalışma başlattı. Vergi Konseyinin raporları doğrultusunda yürütülen çalışmaların özü vergi dışı kalan ya da yeterince vergilendirilmediği düşünülen konular ve mükellef grupları üzerinde çalışma yapılmaktadır.

               Bu çalışmaların yasallaşıp yasallaşmayacağı henüz belli değil ama üzerinde çalışılan konulardan bazıları şöyledir. Bu çalışma ve uygulamaların 2007 yılı başına kadar ulaştırılacağı ve yasallaşacağı beklenmektedir.

               Vergi daireleri mesleklere göre kazanç tespit edecek 

                Düşünülen bir uygulamaya göre her Vergi Dairesi kendi görev alanında bulunan meslek gurupları için Ticaret Odası, Meslek Odası ve belediyelerle iş birliği yaparak standart kazançlar belirleyecek. Daha sonra bu kazançlar Maliye bakanlığında bir araya getirilecek ve uygulamaya konulacak.

               Geçim bildirimi istenecek 

              Mesleklere göre belirlenecek STANDART kazancın altında gelir beyan eden mükelleflerden geçim bildirimi istenecek. Doldurulacak formlarda mükellefe ait ev, yazlık, taşıt ve geçim harcamaları, varlıkları ve gelirleri belirtilecek. Geçim bildirimindeki harcama tutarı ile geliri farklı olanlar (geliri daha az beyan etmişse) incelemeye sevk edilecekler.

              Bu uygulama ile yaşam standardı yüksek olup da kazancını gizleyen mükelleflerin tespitine çalışılacak ve bunlar vergilendirilecek. Kısacası artık herkes, harcadığı paranın vergisini verip öyle harcayabilecek.

               Maliye dairede oturmayacak  

               Maliye artık dairede oturup çalışmayacak. Düşünülen değişikliğe göre devamlı kayıtsız mükellefler takip edilecek. Ekonomik olaylar anında çeşitli yollarla tespit edilecek. Adeta sokakta çalışarak delil toplayacak ve caydırıcı önlemler alacak. Bu husus vergi idaresi açısından iyi bir uygulama olacak. Zira ekonomik olaylar cereyan ettikten sonra izini bulmak zor. Kayıt dışı çalışanlar delilleri olmayınca vergilendirilemiyordu. Bu uygulama ile kayıt içinde çalışanlar üzerindeki rekabet eşitsizliği ortadan kalkacaktır. Zira kârların % 2-3  lere düştüğü bir dönemde %18 KDV, %20 ve üzerindeki kazanç vergisi kayıt dışı çalışanlara büyük avantaj, diğerlerine de yük getiriyordu. İyi bir uygulama ile haksız rekabeti de önleyecektir. 

                Basit usul kalkacak ya da şekli değişecek

                Nerdeyse beyanname veren mükellefler kadar sayıya ulaşmış olan basit usulde vergilendirilen mükellefler kayıt dışı ekonomide büyük bir yere sahiptir. Yapılan çalışmaya göre belirlenecek limitlerin üzerindeki mükellefler deftere tabi olacak. Bir kısmı ise (bakkal,manav gibi) basit bir işletme defteri tutacak bu defterde kazancını tespit ederek beyanname verecek. Kalan bir kısım ise (el emeğine dayanan işler) vergiden muaf esnaf sayılacak. Yıllık geliri asgari ücretin bir- iki katını aşmayanlar bu guruba dahil edilecek. Bunlardan cüzi standart bir vergi alınacak.

                 Taksi ve dolmuşlar ortalama kazanca tabi olacak

                Şehir içi yolcu taşıyan taksi ve dolmuşlar için Maliye,belediye,Meslek Odası ve Ticaret Odasının oluşturacağı bir komisyon tarafından  hatlar,duraklar, plaka değerleri vs. dikkate alınarak duraklar itibariyle ortalama kazançlar belirlenecek. Bilahare beyan ettikleri kazançla belirlenen ortalama kazanç karşılaştırılacak. Varsa farklar vergisi alınacak.
              Şehir içi taksi ve dolmuş işiyle uğraşanların araç plaka, hat ve araç kasko değerleri toplamının yüzde 10’u vergiye matrah olarak alınacak. Bundan, sürücü için ödenen vergi ve sigorta primleri indirilebilecek. Ayrıca belgelendirilmiş mal ve hizmet alımları toplamının yüzde 10’u matrahın yüzde 25’ini geçmemek üzere izleyen yılda vergi için bildirilen tutardan indirilebilecek.                Bu tür kazanç takdirleri doğru ve gerçekçi yapılırsa vergi kayıp ve kaçağı bir nebze önlenmiş olacaktır. 

                Çalışanların Vergi iadesi (özel gider indirimi)  kalkıyor.

                 Özel gider indirimi adı altında uygulanmakta olan vergi iadeleri kaldırılacak. Bunu yerine eski yıllarda da uygulanan ve çalışanın eş ve çocuklarının durumunu da dikkate alacak şekilde ücretlerde özel indirim uygulamasına geçilmesi düşünülmektedir. Çalışanlara sağlayacağı katkı vergi iadesinin altında olmayacak şekilde düşünülen uygulamayla; aile durumunu dikkate aldığı ve ortada dolaşan sahte ve başkasına ait fiş ve fatura olayını da ortadan kaldıracaktır. Hatta çalışanların ufak menfaatler uğruna suçlu duruma düşmeleri de önlenmiş olacak. Özel indirim tutarı ücretli için asgari ücretin yıllık tutarının %50 si, eş için %10 ve 2 çocuk için her çocuğa %7,5 olarak düşünülmektedir.

                 Vergi mükellefiyeti olmayanlara, zarar beyan edenlere ve düşük beyanda  bulunanlara nasıl geçindiği sorulacak

                 Lüks aracı, yatı, yazlığı vb. yaşam standardı yüksek varlıklara sahip kişilerin beyanları yaşam tarzlarıyla karşılaştırılacak ve kaynakları incelenecek. Vergisi ödenmiş kazançla izah edilemeyen harcamalar vergilendirilecek.  

                Gayrimenkul satışlarında gerçek değerler aranacak

                Yapılan çalışmalarda gayrimenkul satışlarında gerçek bedel (rayiç) üzerinden vergi almak için düzenlemeler üzerinde çalışma yapılmaktadır. Bilindiği üzere; gayrimenkullerin satışında gerek alım satım harcı gerekse gayrimenkul satış kârları kayıt dışında kalmaktaydı. Bu tür tespit ve değerlemeler gerçekçi yapılırsa en fazla vergi toplanacak bir sektör kontrol altına alınmış ve vergilendirilmiş olur. 

                Kira gelirlerinin vergilendirilmesi

                Mali idarenin, önümüzdeki dönemde kira geliri elde edenleri kontrol edeceği ve gerçek kiraların tespitine çalışacağı planları arasında olacaktır. Düşünülen yeni düzenlemeye göre gayrimenkulünü satanlar veya kiraya verenler, bunu beyan etmek zorunda olacaklar. Vergi İdaresi, bölgelerindeki gayrimenkul rayiç bedellerini de yerinde tespit edebilecek. Mali idare emlakçılarla görüşerek veya  basından fiyat tespiti yapabilecek.
               Gayrimenkullerin her türlü özellikleri dikkate alınarak belirlenecek ortalama piyasa satış fiyatları ve kira tutarları belirlenecek ve ilan edilecek. Satış ve kiralama sonucu geliri, bu bedellerin altında beyan edenler, yaptıkları işleme ait bilgi ve belgeleri, işlem tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ilgili vergi dairesine bildirecekler. Yapılan kira sözleşmelerinin bir nüshası da elektronik ortamda vergi idaresine aktarılacak.

               Köylü de defter tutacak

               Yapılacak değişiklikle çiftçiler iki gruba ayrılacak. Belli ağaç ya da arazi dönüm miktarının altındakiler vergi açısından farklı değerlendirilecek. Belli hadleri aşanlar ise deftere tabi çiftçi olacaklar. Bu şekilde köylülerin bir kısmı da defter tutacaklar. Çiftçilerin büyük kısmı da  defter tutturularak kayıt içine alınmış olacaklar.           

              Yukarıda belirtilen konuların tamamı taslak aşamasında olup yasalaşmayabilir veya farklı şekilde yasalaşabilir. Taslak bir çalışma da olsa burada önemli olan maliyenin kayır dışı ve vergi kayıp kaçağına yönelik ciddi önlemler düşündüğü,planladığıdır.

              25.09.2006 tarihli Gaziantep PUSULA gazetesinde yayımlanmıştır.